Czy wiesz, że średnio 2 kg masy Twojego ciała to tak naprawdę masa bytujących w nim bakterii? Jest ich około 10 razy więcej, niż komórek Twojego organizmu, a ilość gatunków przekracza 1000.

Czynniki wpływające na mikroflorę

Głównym siedliskiem mikroorganizmów jest skomplikowany układ pokarmowy. Dopiero od kilkunastu lat wiadomo, że jest to bardzo złożony ekosystem, a jego rola nie ogranicza się tylko do wchłaniania składników odżywczych. Każdy człowiek charakteryzuje się odmiennym składem owego ekosystemu i obecnie trwają prace związane z określeniem zależności pomiędzy obecnością pewnych gatunków bakterii a predyspozycjami do rozwoju danych chorób.

Pierwsze bakterie pojawiają się w naszym układzie pokarmowym, a konkretniej w jelitach, już podczas porodu. Są to organizmy przystosowane do życia w środowisku beztlenowym, bytują w końcowym odcinku jelita i do tej grupy należą Escherichia coli oraz Streptococcus spp. Dowiedziono także, że na skład jakościowy mikroflory noworodka ma wpływ sposób porodu – poród naturalny okazuje się pod tym względem korzystniejszy, ponieważ zetknięcie dziecka z mikroflorą pochwy matki powoduje przekazanie szczepów dobroczynnych bakterii z rodzaju Lactobacillus i Prevotella.
Następnym istotnym dla rozwoju mikroflory niemowlęcia czynnikiem jest sposób żywienia. Dzieci karmione pokarmem naturalnym charakteryzują się lepszym składem ekosystemu bakteryjnego, gdzie prym wiodą gatunki Lactobacillus i Bifidobacterium.
Wspomnieć tu należy, że mikroflora formuje się do około 2 roku życia i do tego czasu jest niebywale dynamiczna i zróżnicowana. Stabilizuje się ona względnie w dorosłości, by następnie w podeszłym wieku rozwinęły się tam niezbyt dobroczynne bakterie Escherichia coli czy Enterococcus na rzecz korzystnego rodzaju Bifidobacterium.

Funkcje flory bakteryjnej

Bakterie bytujące w organizmie mogą być zarówno pożyteczne dla swojego gospodarza (rodzaj Lactobacillus, Bifidobacterium), jak i szkodliwe i chorobotwórcze (między innymi Clostridium, Staphylococcus). W jaki sposób jednak przyczyniają się do korzystnych lub niekorzystnych zmian w organizmie człowieka? Bakterie pełnią trzy podstawowe funkcje: metaboliczną, troficzną oraz immunologiczną.

1. Funkcja metaboliczna związana jest z procesem rozkładu składników pokarmowych – dzięki bakteriom, w wyniku fermentacji, powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe stanowiące źródło energii dla komórek nabłonka jelitowego odpowiedzialnych za wchłanianie składników pokarmowych. Dowiedziono także korzystnego wpływu kwasów tłuszczowych o krótkich łańcuchach na zapobieganie nowotworom, nie tylko tym obejmującym układ pokarmowy, a także na zmniejszanie ryzyka uszkodzenia wątroby.
   Ponadto flora bakteryjna przyczynia się do tworzenia w organizmie witamin z grupy B i witaminy K. Kolejnymi zadaniami bakterii z zakresu metabolizmu są: poprawa przyswajalności mikro- i makroelementów (na przykład wapnia, magnezu, fosforu) oraz udział w procesie przemian tłuszczów w organizmie i stymulacja glikolizy – rozkładu glukozy.
2. Funkcja troficzna odnosi się do ochronnego oddziaływania na komórki gospodarza. Mikroflora bakteryjna przyczynia się do zapewnienia ciągłości nabłonka jelitowego. Dzieje się to poprzez wytwarzanie bądź wspomaganie syntezy pewnych substancji, choćby wspomnianych wcześniej krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych czy mucyn – wielocukrów tworzących ochronną warstwę śluzu w układzie pokarmowym.
3. Kolejną ważną rolą bakterii jelitowych jest konkurowanie z niekorzystnie działającymi komórkami. Robią to poprzez wytwarzanie charakterystycznych substancji oraz przez przyłączanie się do odpowiednich receptorów. Dzięki temu konkurujące z nimi szkodliwe mikroorganizmy mają znacznie utrudnione namnażanie i zmniejszone „pole do popisu” w ciele człowieka.

Szczepy bakteryjne przesyłają informacje z układu pokarmowego do pozostałych komórek organizmu, w wyniku czego modulują odpowiedź immunologiczną organizmu na wprowadzane do niego substancje. Wpływają także na produkcję przeciwciał poprzez zwiększanie aktywności fagocytów i komórek Natural Killers oraz interleukin działających przeciwzapalnie, a także stymulację immunoregulacyjnych komórek dendrytycznych.

Jak wspomagać bakterie bytujące w ludzkim organizmie?

• Jeśli stosujesz antybiotyk, nie zapominaj o dołączeniu do niego probiotyku – korzystnie oddziałujących żywych drobnoustrojów w kapsułkach.
• Spożywaj prebiotyki – nieulegające trawieniu składniki żywności, symulujące wzrost dobroczynnych bakterii w układzie pokarmowym. Znajdziesz je w: cebuli, szparagach, karczochu, pszenicy, cykorii czy bananach. Jedz także dużo fermentowanych produktów mlecznych.
• Uważaj na niektóre zioła – szałwia lekarska, propolis, mydlnica lekarska, a także macierzanka czy tymianek mogą ograniczać wzrost korzystnych bakterii probiotycznych.
• Unikaj żywności przetworzonej, a także produktów pełnych cukru oraz smażonych i peklowanych mięs. Spożywaj za to produkty stanowiące źródło błonnika.